پزشکی هسته ای چیست؟
پزشکی هسته‌ای (Nuclear Medicine) شاخه‌ای از علم پزشکی است که با استفاده از مواد رادیو اکتیو به تصویربرداری ازارگانهای داخلی پرداخته و به تشخیص و درمان بیماریها کمک می کند.
ویژگی پزشکی هسته‌ای در این است که توانایی ارائه دادن اطلاعات تصویری از فرایندها و عملکردهای متابولیکی در مقیاس سلولی و مولکولی بدن را دارد، در صورتیکه دیگر مدالیته‌های تصویر برداری‌های پزشکی همانند CT-SCAN و MRI عموماً اطلاعات ساختاری و آناتومیکال ارائه می دهند.
روش کار به این صورت است که ابتدا داروی مخصوص هر عضو با ماده رادیو اکتیو نشاندار شده و رادیوداروی اختصاصی تولید میگردد سپس به بیمار تزریق شده و در عضو مورد نظر تجمع می یابد، در این مرحله با استفاده از دستگاه گاما کمرا تصویر برداری از عضو مورد نظر صورت می گیرد. پرکاربردترین رادیوایزوتوپ در پزشکی هسته‌ای تکنزیوم (Tc-99m) است و از مدالیته‌های پر استفاده در پزشکی هسته‌ای می‌توان مقطع‌نگاری رایانه‌ای تک‌فوتونی (SPECT) را نام برد.
مهمترین کاربردهای پزشکی هسته ای را مي توان در موارد زير خلاصه كرد:
-کاربردهای نورولوژی -کاربردهای کلیوی -آشکار کردن انسداد مجاری ادراری
-تشخیص علت پرفشاری خون کلیوی -انداره گیری عملکرد کلیوی -کاربردهای قلبی
-آشکار سازی زخمهای کلیه -کاربرد سرطان شناسی -پیدا کردن محل دقیق تومور
-بیماری عروق کرونر -یافتن دقیق مرحله پیشرفت تومور -تشخیص موقعیت متاستازها
-تسکین درد استخوانی ناشی از سرطان -تشخیص تروماهای استخوانی
-پیدا کردن محل دقیق برای نمونه براداری تومور -اندازه گیری گستردگی تومورهای خاص
-کاربردهای ریوی -تشخیص و معالجه پرکاری تیروئید -تشخیص آمبولی ریوی
-تشخیص استئومیلیت -آشکارسازی عفونتهای حاد کیسه صفرا -کاربرهای ارتوپدی
-آشکارسازی ضایعات ریوی درایدز -عدم کارکرد مزمن کیسه صفرا -بیماری آلزایمر
-وجود و نیزاندازه گیری سطح فعالیت باکتری عامل زخم معده و اثنی عشر(UBT)
تاریخچه پزشکی هسته ای
نخستین آزمایش استفاده از تزریق رادیو ایزوتوپ در تصویربرداری از یک انسان، توسط هرمان ال بلومگارت و سوما وایس ازدانشگاه هاروارد انجام گرفت. این آزمایش در سال 1927 و به کمک یک اتاقک ابری و رادون انجام گرفت . هل انگر در سال 1958 دوربین هل انگر را در دانشگاه برکلی ابداع کرد . همچنین استفاده از رادیو ایزوتوپ تکنزیوم (Tc-99m) در سال 1964 توسط تیم متشکل از پل هارپر و نیز رابرت بک از دانشگاه شیکاگو باعث ایجاد نقطه عطفی در تاریخ فیزیک پزشکی و پزشکی هسته‌ای گردید.
استفاده از مواد پرتوزا در پزشکی در ایران با سنجش مقدار یُد رادیواکتیو در سال 1339 به وسیله یک شمارشگر گایگر در آزمایشگاه پیمان مرکزی دانشکده علوم پزشکی تهران آغاز گردید. در این راستا، یک کارشناس بریتانیایی به نام Malcolm Cuthbert Nokes سهم بزرگی در پیشرفت کار پزشکی هسته‌ای در ایران ایفا کرد. با یاری وی دکتر نظام مافی برای اولین بار در سال ۱۳۴۰ با یک پویشگر تیروئید، تحقیقاتی را به انجام رسانید و پایه‌های پزشکی هسته‌ای را در ایران بنا نهاد .